Crested Oropendola / Kuiforopendola, Ponpon

Crested Oropendola (Psarocolius decumanus)

Foto's (klik er op om te vergroten)
© Dominiek Plouvier	© Louis des Tombe	© Louis des Tombe
© Tinus Knegt	© Tinus Knegt	© Dominiek Plouvier
© Dominiek Plouvier	© Jean-Louis Rousselle	© Ricardo van Dijk
© Ton Plug	© Hans Majong	© Lidwien Peterse
© Lidwien Peterse

De Ponpon is een forse, donkere vogel met opvallend gele staartveren en een citroengele snavel. Het mannetje is opvallend groter dan het vrouwtje. Dit vinden we bij bijna alle leden van deze familie (bijvoorbeeld boesi ponpon, gele en rode banabeki, roodborstje, karufowru, banafowru en putter) terug.
Hun Engelse en Latijnse naam Oropendola betekent zoveel als 'met hangend nest'. Een heel toepasselijke naam: de ponpon maakt een bolvormig nest van palmvezels, hangend aan een tak van een hoge boom. De nesten zijn reeds van verre te zien. Ponpons hebben de gewoonte om met een groep tegelijk in dezelfde boom te broeden. In de broedtijd (november tot april) kunnen we ze ijverig zien zoeken naar vezels van palmbladeren, waarmee ze parmantig naar hun nest in aanbouw vliegen. Met veel vakmanschap wordt het nest gebouwd. In zo'n nestboom zie je vaak een mannetje rare geluiden maken, terwijl hij ondersteboven aan een tak hangt en soms zo opgewonden raakt dat hij er omheen draait. Bij de nesten van de ponpon en ook wel van zijn familiegenoot de banabeki, hangt vaak een wespennest in de buurt. De wespen doen de vogels niets, maar ze beschermen wel de nesten tegen ongewenste indringers.
Andere vogels hebben nog wel eens de gewoonte om hun eieren te leggen in de nesten van ponpon of banabeki. Vooral de koekoeken (kees en piekan) en de putter leggen hun eieren in nesten van andere vogels. De broedende vogel broedt het ei uit alsof het van hemzelf is en brengt daarna het 'vreemde' jong groot. De ponpon wordt hier en daar schadelijk geacht, omdat hij zo smakelijk kan eten van de vruchtbomen.
De eerste foto is gemaakt door Wouter plouvier op Weg Naar Zee in Suriname in december 2006. Dan volgen twee foto's gemaakt door Louis des Tombe in oktober 2007. Dan eerst twee foto's genomen door Tinus Knegt op de Frederiksdorp plantage in november 2008 en vervolgens twee van de hand van Dominiek Plouvier, waarop meer nesten te zien zijn. Jean-Louis Rousselle maakte een foto in Commewijne in januari 2104. Ricardo van Dijk zag zijn vogel op De Plantage in Commewijne in februari 2009.
Als ik de foto's zie krijg ik heimwee. Er is een korte video waarop een nestboom met Ponpons te zien is, met geluiden die ze maken, gemaakt op Republiek door Raoul Ribot. En een video van Dominiek Plouvier van een vogel die naar zijn nest vliegt.

Vogelgeluiden (klik er op om te luisteren)
Geluidsopname van een Kuiforopendola, Ponpon © Alexandre Renaudier

Video (klik op de link of op de 'play'-knop om te kijken)
Video opname van een Kuiforopendola, Ponpon © ;	Video opname van een Kuiforopendola, Ponpon © ;

Verspreiding

Elk klein vierkant stelt minstens één waargenomen vogel voor of een groep, grotere vierkanten minstens vier verschillende dagen met waarnemingen en de grootste vierkanten minstens tien. De kleur geeft aan: blauw voor de kustvlakte, geel voor savanne en rood voor het oerwoud.
Niet alle plaatsen in Suriname worden even goed bezocht door vogelaars, dus de verdeling van de vierkanten geeft een indicatie van de plaats van de vogels, maar ook van de vogelaars. Op sommige plaatsen in het zuiden zijn geen observaties van vogels, door ervaren vogelaars, binnen een straal van 60 kilometer.

Voorkomen in diverse zones
kustvlakte (blauwe stippen op de kaart) :
noordelijke savanna (gele stippen (in het noorden)) :
regenwoud onder 400 m (rode stippen) :
regenwoud boven 400 m (rode stippen) :
Sipaliwini savanna (gele stippen (in het zuiden)) :
Blanco als de vogel niet overtuigend is aangetoond in die zone. Data geïnterpreteeerd door Arie Spaans, Otte Ottema en Jan Hein Ribot.

Namen
Wetenschappelijke naam:	Psarocolius decumanus
Orde:	Passeriformes
Familie:	Icteridae, 13 in Suriname
Nederlands:	Kuiforopendola, Ponpon
Engels:	Crested Oropendola
Sranan ('Surinaams'):	Ponpon
Guyana:	Bunya
Papiamento:
Spaans (Venezuela):	Conoto negro
Portugees (Brazilië):	Japu, Rei-congo
Arowaks:	Boenja
Carib:	Totowno, Japoe
Frans:	Cassique huppé

Verdeling van waarnemingen over het jaar	Waarnemingen van broeden over het jaar

The 888 reported observations of this bird in Suriname, mainly for the last 50 years up to 2018, have been grouped by month. More birds on one day are counted as one observation. Of course, if the graph should depict the total number of birds seen, the differences between the months could be much more pronounced.	The 67 reported breeding observations of this bird in Suriname. Most observations are about nest with eggs, some about fledglings, or feeding at a nest or the building of a nest. Of the about 5000 nests and eggs found for all species together, about 1/3 comes from the egg collection of Penard between 1896 and 1905. For some reason most collecting then was done in the first half of each year, so the shown distribution does not necessarily reflect the actual breeding preferences. The main dry season in Suriname is reckoned to be from half August to the end of November, the main wet season from half April to half August, but the the timing of begin and end does vary from year to year. Around March a second dry season often occurs.

Verdeling van waarnemingen over het jaar

Waarnemingen van broeden over het jaar

The 888 reported observations of this bird in Suriname, mainly for the last 50 years up to 2018, have been grouped by month. More birds on one day are counted as one observation. Of course, if the graph should depict the total number of birds seen, the differences between the months could be much more pronounced.

The 67 reported breeding observations of this bird in Suriname. Most observations are about nest with eggs, some about fledglings, or feeding at a nest or the building of a nest.

Of the about 5000 nests and eggs found for all species together, about 1/3 comes from the egg collection of Penard between 1896 and 1905. For some reason most collecting then was done in the first half of each year, so the shown distribution does not necessarily reflect the actual breeding preferences.
The main dry season in Suriname is reckoned to be from half August to the end of November, the main wet season from half April to half August, but the the timing of begin and end does vary from year to year. Around March a second dry season often occurs.

Laatste update: september 2024 door Jan Hein Ribot. Commentaar of fotos naar: jhribot ( residing at ) gmail (point!) com.
observations can be uploaded to suriname.observation.org or ebird.org ).